کلاچ چیست و چگونه کار می‌کند؟ قطعا اگر صاحب یک خودرو با گیربکس دنده‌ای باشید با کلاچ/کلاژ/کلاج آشنا هستید. با این حال امکان دارد ندانید کلاچ در اتومبیل دقیقا چه کاری انجام می‌دهد.
در هنگام حرکت وسیله نقلیه، موتور ماشین مدام در حال چرخش است، بنابراین باید راهی برای جدا شدن چرخ‌ها برای توقف وجود داشته باشد بدون اینکه موتور خاموش شود. درست همینجاست که کلاچ وارد عمل می‌شود.
کلاچ چیست؟ چه وظیفه‌ای دارد؟
کلاچ یک قطعه مکانیکی در خودرو است که وظیفه انتقال نیروی موتور به گیربکس را بر عهده دارد. کلاچ به صورت یک سیستم تعاملی عمل می‌کند و به راننده این امکان را می‌دهد که نیروی موتور را هر زمان که بخواهد به طور موقت قطع کرده و مجدد وصل نماید. تعویض دنده را انجام دهد یا اینکه بدون خاموش شدن موتور، ماشین را متوقف کند.
به طور کلی کلاچ‌ها در دستگاه‌هایی که دارای دو شفت چرخان هستند از جمله خودروها کاربرد دارند. یکی از شفت‌ها معمولاً توسط یک موتور یا قرقره به حرکت در می‌آید و شفت دیگر دستگاه دیگری را به حرکت در می‌آورد. کلاچ دو شفت را به هم متصل می‌کند تا یا به هم قفل شوند و با سرعت یکسان بچرخند یا جدا شوند و با سرعت‌های مختلف بچرخند.
اجزای تشکیل دهنده کلاچ
یک کلاچ از قطعات زیادی تشکیل شده است. برخی اجزای اصلی تشکیل دهنده یک کلاچ در خودرو با گیربکس دنده‌ای عبارتند از:
- دیسک کلاچ
- صفحه فشار
- فلایویل
- یاتاقان رها کننده
- بلبرینگ کلاچ
- پدال کلاچ
- سیلندر مستر کلاچ
- پمپ کلاچ
شما می توانید انواع قطعات مربوط به کلاچ خودروهای رنو را از فروشگاه رنو صفری با بهترین کیفیت تهیه نمایید.
کلاچ چگونه کار می‌کند؟
هنگامی که پای شما از روی پدال کلاچ در ماشین با گیربکس دنده‌ای جدا می‌شود، فنرها صفحه فشار را به دیسک کلاچ فشار می‌دهند که آن هم در نتیجه به فلایویل فشار می‌آورد. این کار موتور را به شفت ورودی گیربکس قفل می‌کند و باعث می‌شود آنها با سرعت یکسان بچرخند.
وقتی که پدال کلاچ فشار داده می‌شود، کابل داخلی کشیده شده و باعث چرخش اهرم کلاچ در محدوده نقطه محوری شده یاتاقان رها کننده (که موتور را از گیربکس در هنگام تعویض دنده جدا می‌کند) را به سمت داخل فشار می‌دهد. با این‌کار صفحه فشار از دیسک کلاچ دور می‌شود، این فرایند کلاچ را آزاد می‌کند.
مشکلات رایج کلاچ خودرو
به طور معمول یک کلاچ می‌تواند در حدود 80 تا 113 هزار کیلومتر دوام بیاورد. اگر به آرامی استفاده شده و خوب نگهداری شود ممکن است تا 130 هزار کیلومتر نیز برای خودرو شما کار کند.
در صورت عدم مراقبت، کلاچ‌ها امکان دارد بعد از 56هزار کیلومتر کارکرد اتومبیل شروع به شکستن کنند. کامیون‌هایی که به طور مداوم بیش از حد بارگیری می‌کنند یا بار سنگین را مکرر حمل می‌نمایند اکثرا مجبور به تعویض دیسک کلاچ می‌شوند.
رایج ترین مشکل کلاچ‌ها فرسودگی پوشش‌های اصطکاکی روی دیسک است. آسترهای اصطکاکی روی دیسک کلاچ بسیار شبیه به مواد اصطکاک روی لنت‌های ترمز دیسکی یا کفشک‌های ترمز درام هستند و بعد از مدتی از بین می‌روند. هنگامی که مقدار زیادی از مواد اصطکاک از بین برود، کلاچ شروع به لیز خوردن کرده و در نهایت هیچ نیرویی را از موتور به چرخ‌ها منتقل نمی کنند. به کلاچ‌هایی که لیز می‌خورند “کلاچ مرطوب” نیز گفته می‌شود.
کلاچ فقط زمانی که دیسک کلاچ و فلایویل با سرعت‌های مختلف می‌چرخند فرسوده می‌شود. هنگامی که آنها به هم قفل می‌شوند، مواد اصطکاک محکم در برابر فلایویل نگه داشته شده و همزمان می‌چرخند. بنابراین، اگر از آن دسته راننده‌هایی هستید که کلاچ را زیاد فشار می‌دهید، روند فرسودگی کلاچ اتومبیل را سرعت می‌بخشید.
گاهی اوقات مشکل از سر خوردن کلاچ نیست، بلکه مشکل از چسبیدن آن است. اگر کلاچ شما به درستی آزاد نشود، به چرخش شفت ورودی ادامه می‌دهد. این می‌تواند باعث سنگ زنی شود یا به طور کامل از تعویض دنده ماشین شما جلوگیری کند. برخی از دلایل رایج که باعث چسبیدن کلاچ می‌شوند به شرح زیر هستند:
- کابل کلاچ شکسته: کابل برای فشار و کشیدن موثر به کشش مناسب نیاز دارد.
- نشتی یا خرابی سیلندرهای کلاچ: نشتی باعث می‌شود سیلندرها نتوانند فشار لازم را ایجاد کنند.
- هوا در خط هیدرولیک: هوا با اشغال فضایی که سیال برای ایجاد فشار نیاز دارد بر هیدرولیک تأثیر می‌گذارد.
- اتصال نادرست: هنگامی که پای شما به پدال برخورد می‌کند، اتصال، مقدار نادرستی نیرو را منتقل می‌کند.
- عدم تطابق اجزای کلاچ: ممکن است قطعاتی از کلاچ که جداگانه تهیه کرده‌اید به درستی با آن کار نکنند.
سفت شدن کلاچ نیز یک مشکل رایج است. تمام کلاچ‌ها برای فشار دادن کامل به مقداری نیرو نیاز دارند، اما اگر مجبور هستید پدال را به شدت فشار دهید، قطعاً مشکلی وجود دارد. چسبیدن پدال، کابل، شفت متقاطع یا توپی چرخ از دلایل سفت شدن کلاچ می‌باشند. گاهی اوقات انسداد یا ساییدگی مهر و موم در سیستم هیدرولیک، باعث این مساله می‌شود.
یکی دیگر از مشکلات مرتبط با کلاچ‌ها، فرسودگی یاتاقان رها کننده کلاچ است (به آن بلبرینگ پرتاب کننده کلاچ هم می‌گویند). اگر هنگام درگیر شدن کلاچ صدای غرش شنیدید، ممکن است در یاتاقان رها کننده مشکل وجود داشته باشد.
انواع کلاچ چیست؟
کلاچ به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال نیرو در خودرو در انواع مختلفی وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر هستند:
- کلاچ اصطکاکی
- کلاچ خشک و مرطوب
- کلاچ الکترومغناطیسی و الکتروهیدرولیک
کلاچ اصطکاکی
اکثر خودروها از نوعی کلاچ اصطکاکی استفاده می‌کنند که دارای تمام اجزای معمولی است که احتمالاً قبلاً دیده یا شنیده اید. کلاچ اصطکاکی که به صورت هیدرولیکی یا با کابل کار می‌کند، از صفحه فشار، صفحه کلاچ (یا دیسک کلاچ) و یاتاقان رها کننده برای درگیر شدن و جدا کردن چرخ فلایویل و گیربکس استفاده می‌کند. اکثر خودروها از یک کلاچ ساده تک صفحه ای استفاده می‌کنند و فقط موتورهای با قدرت بالاتر به کلاچ چند صفحه ای برای درگیر شدن صحیح گیربکس نیاز دارند.
روش کار کلاچ اصطکاکی به این صورت است که وقتی پدال کلاچ فشرده می‌شود، یاتاقان رها کننده به فنرهای دیافراگمی روی صفحه فشار فشار وارد کرده و فشار گیره ای را روی صفحه کلاچ آزاد می‌کند. در نتیجه گیربکس از فلایویل جدا می‌شود.
با انجام تعویض دنده و رها شدن کلاچ، یاتاقان رهاسازی از صفحه فشار به عقب فرستاده می‌شود و صفحه کلاچ مجدداً بسته شده و توسط صفحه فشار هدایت می‌شود و اجازه می‌دهد تا به گیربکس برود.
انواع کلاچ اصطکاکی
- کلاچ تک صفحه ای
- کلاچ مخروطی
- کلاچ چند صفحه ای
- کلاچ نیمه گریز از مرکز
- کلاچ کریز از مرکز
کلاچ خشک و مرطوب
کلاچ های مرطوب به طور کلی دارای صفحات کلاچ متعدد (در خودروها) هستند و دارای منبع روغن برای روانکاری و خنک سازی قطعات می‌باشند. آنها در ماشین هایی که دارای گشتاور بالا هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر پیشرانه ای با گشتاور بیش از 338 نیوتن‌متر باید از یک کلاچ مرطوب استفاده کند تا از سایش بیش از حد بقیه قسمت های انتقال در اثر گرمای زیاد جلوگیری شود.
کلاچ های خشک فاقد روغن هستند و عموماً تک صفحه ای هستند. این بدان معنی است که آنها می‌توانند کارآمدتر باشند زیرا روغن کاری می‌تواند منجر به عدم اصطکاک بین صفحات در یک کلاچ مرطوب شده و عملکرد موتور را کاهش دهد.
کلاچ الکترومغناطیسی و الکتروهیدرولیک
کلاچ های الکترومغناطیسی و الکترو هیدرولیک از طریق جریان DC (الکتریکی) انرژی مورد نیاز را تامین کرده و با استفاده از نیروی مغناطیسی کلاچ خودرو را درگیر و آزاد می‌کنند. این نوع کلاچ در اتومبیل هایی که از سیستم پدال شیفتر برخوردار می‌باشند، بسیار رایج هستند.
در کلاچ های الکترومغناطیسی کشیدن هر یک از پدل‌ها یک سیگنال الکتریکی به کلاچ ارسال می‌کند تا به صورت هیدرولیکی در موقعیت مناسب شیفت داده شود. کلاچ الکترومغناطیسی محیطی ایجاد می‌کند که در آن اصطکاک پدال کلاچ کاملاً لازم نیست.
سوالات متداول
1- کلاچ چیست؟
کلاچ در دستگاه‌هایی که دارای دو محور چرخان هستند استفاده می‌شود. یکی از شفت‌ها معمولاً توسط یک موتور یا قرقره به حرکت در می‌آید و شفت دیگر دستگاه دیگری را به حرکت در می‌آورد. کلاچ دو شفت را به هم متصل می‌کند تا به هم قفل شوند و با سرعت یکسان بچرخند یا جدا شوند و با سرعت‌های مختلف بچرخند.
2- چرا از کلاچ استفاده می‌شود؟
در خودرو به کلاچ نیاز دارید زیرا موتور همیشه می‌چرخد اما چرخ‌های خودرو اینطور نیست. برای اینکه ماشین بدون خاموش شدن موتور متوقف شود، باید چرخ‌ها به نحوی از موتور جدا شوند. کلاچ به به راننده این امکان را می‌دهد که نیروی موتور را هر زمان که بخواهد به طور موقت قطع کرده و مجدد وصل نماید. تعویض دنده را انجام دهد یا اینکه بدون خاموش شدن موتور، ماشین را متوقف کند.
3- یک کلاچ چند کیلومتر دوام می‌آورد؟
با مراقبت و نگهداری مناسب، یک کلاچ بایستی حدوداً 80 هزار کیلومتر دوام بیاورد.
4- انواع کلاچ چیست؟
کلاچ‌های اصطکاکی، خشک و مرطوب و الکترومغناطیسی برخی از انواع کلاچ مورد استفاده در خودروها هستند.
سخن پایانی
کلاچ یک قطعه مکانیکی در خودرو است و وظیفه انتقال نیروی موتور به گیربکس را عهده‌دار است. به صورت یک سیستم تعاملی عمل می‌کند و به راننده این امکان را می‌دهد که نیروی موتور را هر زمان که بخواهد به طور موقت قطع کرده و مجدد وصل نماید. بدون کلاچ امکان تعویض دنده وجود ندارد.
کلاچ اصطکاکی، کلاچ خشک و مرطوب و کلاچ الکترومغناطیسی از انواع مختلف کلاچ خودرو هستند. کلاچ اصطکاکی خود در 5 نوع تک صفحه ای، مخروطی، چند صفحه ای، نیمه گریز از مرکز و گریز از مرکز وجود دارد.
منابع:
دیگر مطالب رنو صفری :
نظر بدهید